Ortostatik Hipotansiyon: Nedir, Tedavisi Nasıl Yapılır?
Ortostatik hipotansiyon, bir kişi ayağa kalktığında kan basıncının anormal derecede düştüğü tıbbi bir durumdur. Genellikle baş dönmesi, sersemlik ve bayılma hissi ile karakterizedir. Bu durum, kan basıncının ani düşüşü nedeniyle meydana gelmektedir. Özellikle yaşlı yetişkinlerde ve bazı tıbbi koşullara sahip kişilerde yaygın olarak görülmektedir.
Ortostatik Hipotansiyon Nedir?
Ortostatik hipotansiyon, ayağa kalktığınızda veya ayağa kalkmaya geçtiğinizde kan basıncının düşmesi anlamına gelmektedir. Normalde, bu tür bir pozisyon değişikliği sırasında vücut, kan basıncını sabit tutmak için hızla tepki verir. Ancak ortostatik hipotansiyon durumunda, bu tepki düzgün çalışmaz ve kişi düşük kan basıncının etkilerini yaşar.
Nedenleri Nelerdir?
Ortostatik hipotansiyon bir dizi farklı nedenle ortaya çıkabilmektedir. Bazı yaygın nedenler aşağıdaki gibidir:
- Yaşlılık: Yaşla birlikte kan damarları daha az elastik hale gelmektedir. Dolayısıyla bu da kan basıncının düşmesine neden olabilmektedir.
- Dehidrasyon: Yetersiz sıvı alımı veya aşırı sıvı kaybı, kan volümünü azaltabilmekte ve ortostatik hipotansiyona yol açabilmektedir.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar, kan basıncını düşürebilmektedir. Bu durum da ortostatik hipotansiyonun riskini artırabilmektedir.
- Diyabet: Diyabet, sinir sistemi üzerinde etkisi olan bir hastalıktır ve sinir sistemi, kan basıncını düzenlemeye yardımcı olmaktadır. Dolayısıyla diyabet, ortostatik hipotansiyonun riskini artırabilmektedir.
- Kalp Sorunları: Kalp yetmezliği veya diğer kalp sorunları, kanın etkili bir şekilde pompalanmasını engelleyerek ortostatik hipotansiyona yol açabilmektedir.
- Sistemik Hastalıklar: Parkinson hastalığı, multipl skleroz gibi sistemik hastalıklar, sinir sistemi üzerinde etkisi olan ve ortostatik hipotansiyonun riskini artırabilen durumlardır.
Ortostatik Hipotansiyonun Belirtileri Nelerdir?
Ortostatik hipotansiyonun belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Yaygın olarak ortaya çıkan belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Baş Dönmesi: Ayağa kalktığınızda veya pozisyon değiştirdiğinizde baş dönmesi hissi.
- Göz Kararması: Gözlerin kararması veya bulanık görme.
- Sersemlik: Sersemlik veya hafiflik hissi.
- Bayılma: En şiddetli durumlarda bayılma.
Ortostatik Hipotansiyon Tedavisi
Ortostatik hipotansiyon tedavisi, altta yatan nedenlere bağlı olarak değişebilmektedir. Tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:
- Sıvı Alımının Artırılması: Dehidrasyon ortostatik hipotansiyona yol açıyorsa, sıvı alımını artırmak önemlidir.
- İlaç Değişiklikleri: İlaçlar ortostatik hipotansiyona neden oluyorsa veya etkisini artırıyorsa, ilaçların değiştirilmesi veya dozunun düşürülmesi gerekebilmektedir.
- Yatakta Ayak Hareketleri: Ayağa kalkmadan önce yatakta ayaklarınızı sallamak gibi basit fiziksel aktiviteler, kan basıncını dengelemeye yardımcı olabilmektedir.
- Yüksek Bel Hareketleri: Bacak kaslarınızı sık sık kullanmak, kanın bacaklarda birikmesini engelleyebilmektedir.
- Yüksek Tuz İçeren Diyet: Doktor tavsiyesi ile yüksek tuz içeren bir diyet, kan basıncını artırabilmektedir.
Ortostatik Hipotansiyon için Öneriler
Ortostatik hipotansiyon durumunun kontrol altına alınması için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:
- Hidrasyon: Yeterli miktarda su içmek kan hacmini artırabilir ve kan basıncını dengelemeye yardımcı olabilir. Özellikle sıcak hava koşullarında veya egzersiz sırasında daha fazla su içmeye özen gösterin.
- Tuz Tüketimi: Tuz, vücuttaki sıvı dengesini etkileyebilmektedir. Eğer doktorunuz tuz tüketiminizi sınırlamanızı önermediyse, tuz tüketiminizi artırarak ortostatik hipotansiyonun semptomlarını hafifletebilirsiniz.
- Düzenli Egzersiz: Düzenli olarak hafif egzersiz yapmak, kan dolaşımını artırarak ortostatik hipotansiyon riskini azaltabilmektedir. Ancak aşırı egzersizden kaçınmalısınız. Çünkü bu semptomları kötüleştirebilmektedir.
- Yavaşça Kalkma: Yataktan veya sandalyeden kalkarken hızlı pozisyon değişikliklerinden kaçının. Yavaşça oturun veya ayağa kalkın ve vücudunuzun kan basıncını dengelemesi için birkaç saniye bekleyin.
- Denge ve Koordinasyon Egzersizleri: Denge ve koordinasyonu geliştiren egzersizler, vücudunuzun pozisyon değişikliklerine daha iyi uyum sağlamasına yardımcı olabilmektedir.
- İlaç Düzeltmeleri: Bazı ilaçlar, ortostatik hipotansiyon semptomlarına neden olabilmektedir. Eğer bu tür ilaçlar kullanıyorsanız doktorunuzun ilaç dozlarını veya türlerini değiştirmesi gerekebilmektedir. Bu nedenle doktorunuzla iletişim halinde olun.
- Ayak Bilekleri Hareketleri: Ayak bileklerinizi düzenli olarak hareket ettirerek kanın bacaklarınıza geri dönmesine yardımcı olabilirsiniz. Bu, venöz dönüşü artırarak kan basıncınızı dengeleyebilmektedir.
- Tansiyon Takibi: Semptomlarınızı takip etmek için düzenli olarak tansiyon ölçümleri yapın. Semptomlarınızda herhangi bir değişiklik veya kötüleşme görürseniz, derhal doktorunuza başvurun.