Karotis (Şah Damarı) Tıkanıklığı Tedavisi
Karotis tıkanıklığı, boyun bölgesinde yer alan karotis arterlerinin daralması veya tıkanması sonucu oluşmaktadır. Bu arterler, beyne kan taşıyan ana damarlardan bir tanesidir. Bu nedenle tıkanıklık nedeniyle beyne yeterli oksijen ve besin maddesi ulaşmayabilmektedir. Bu durum, felç veya inme gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Karotis tıkanıklığı tedavisi, kan akışını düzgün hale getirmeyi ve olası komplikasyonları önlemeyi amaçlamaktadır.
Karotis (Şah Damarı) Tıkanıklığı Nedeni Nedir?
Şah damarı tıkanıklığı, karotis arterlerinde oluşan plaklar veya pıhtılar nedeniyle kan akışının azalması veya tamamen durması sonucu oluşmaktadır. Karotis arterler, beyne kan taşıyan en büyük damarlardan bir tanesidir. Bu nedenle karotis tıkanıklığı beyne yeterli kan akışının olmamasına ve felç gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilmektedir. Bu nedenle karotis tıkanıklığı tedavisi mutlaka yapılmalıdır.
Karotis (Şah damarı) Tıkanıklığı Kimlerde Görülür?
Karotis tıkanıklığı genellikle yaşlılıkla birlikte ortaya çıkmaktadır. Diğer risk faktörleri arasında; yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol, obezite, diyabet ve sigara kullanımı gibi faktörler yer almaktadır.
Karotis Tıkanıklığı Tedavi Sürecine Nasıl Karar Verilir?
Karotis tıkanıklığı tedavisi için sürece karar verirken; hastalığın şiddeti, semptomları, kişinin yaşam tarzı ve genel sağlık durumu gibi faktörler dikkate alınmaktadır. Doktorlar genellikle karotis tıkanıklığı olan hastaların yaşam tarzlarını değiştirmelerini önerirler. Örneğin; hastaların sigarayı bırakmaları, sağlıklı bir diyet uygulamaları, düzenli egzersiz yapmaları ve tansiyon ve kolesterol gibi diğer sağlık sorunlarını kontrol altına almaları gerekmektedir.
Karotis (Şah damarı) Tıkanıklığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Karotis tıkanıklığı belirtileri ve tıkanıklığın şiddeti belli bir düzeyin üzerinde ise hastanın tedavi edilmesi gerekmektedir. Şah damarı tıkanıklığı tedavisi için uygun seçenekler arasında ilaç tedavisi, endovasküler tedavi ve cerrahi müdahale bulunmaktadır.
İlaç tedavisi, kan pıhtılarının önlenmesine yardımcı olmak ve kan basıncını kontrol altına almak için kullanılmaktadır. Endovasküler tedavi, bir kılavuz tel ve kateter aracılığıyla balon ve stent ile tıkanıklığı açmak gibi invaziv prosedürlerdir. Karotis tıkanıklığı tedavisi için yapılan cerrahi müdahale ise, tıkanıklık olan bölgedeki plakların çıkarılması veya tıkanıklığın temizlenmesi için yapılan ameliyatlarıdır.
Stent İşlemi Nedir, Nasıl Yapılır?
Stent, tıkalı veya daralmış bir damarın açılması veya genişletilmesi için kullanılan tıbbi bir cihazdır. Çoğunlukla kalp damarlarındaki tıkanıklıkları tedavi etmek için kullanılmaktadır. İşlem, kardiyoloji uzmanları tarafından yapılan bir kateterizasyon işlemidir. Genellikle lokal anestezi altında gerçekleştirilmektedir.
Stent işlemi, genellikle femoral arter veya koldan bir artere küçük bir kesi yapılarak gerçekleştirilmektedir. Kardiyolog, bir kateteri damar boyunca yönlendirir. Bir floroskopi cihazı yardımı ile görüntüleri ekrana aktarmaktadır. Daralan yada tıkanan damarın yeri tespit edilmektedir. Daha sonra balonlu bir kateter tıkanıklığın üzerine yerleştirilmekte ve balon şişirilerek tıkanıklık açılmaktadır. Son olarak, stent adı verilen küçük bir metal alet tıkanıklığın açık kalmasını sağlamak için damarın içine yerleştirilmektedir.
Tıkanıklığı Önlemek için Yaşam Tarzı Değişiklikleri Nelerdir?
Tıkanıklığı önlemek ve karotis tıkanıklığı tedavisi için yapılması gereken yaşam tarzı değişiklikleri aşağıdaki gibidir:
- Sağlıklı beslenme (Düşük yağ, düşük tuz ve düşük kolesterollü bir diyet)
- Düzenli egzersiz
- Sigara bırakma
- Stres yönetimi
Sık Sorulan Sorular
-
Tıkalı damara stent takılması, damarın tıkanıklık oranına göre değişmektedir. Genel olarak yüzde 70 – 90 arasında tıkalı olan damarlara stent takılmaktadır. Ancak her hastanın durumu farklı olduğu için hangi tıkanıklık oranı için stent takılması gerektiği doktor tarafından belirlenmektedir.
-
Stent ömrü birçok faktöre bağlı olarak değişmektedir. Ancak genellikle stentin uzun vadeli etkinliği; malzeme kalitesi, stent yeri, hastanın yaşam tarzı ve diğer tıbbi koşullar gibi faktörlere bağlıdır. Bazı stentler ömür boyu dayanabilirken, diğerleri 5 – 10 yıl arasında ömre sahip olabilmektedir.
-
Karotis tıkanıklığı tedavisi için yapılan anjiyo işlemi, hastanın kasık veya kol bölgesinde bir artere erişim sağlanarak kılavuz teller ve kateterler aracılığıyla tıkanıklığın yerini belirlemek ve stent yerleştirmek için gerçekleştirilmektedir. Anjiyo işlemi genellikle lokal anestezi altında yapılmakta ve bir gece hastanede kalınmasını gerektirebilmektedir.
-
Şah damarı, kafa ve beyne kan taşıyan büyük bir arterdir. Eğer şah damarı tamamen tıkanırsa, bu beyne yeterli kan akışını engeller. Dolayısıyla beyin dokusunun oksijen ve besinlerden yoksun kalmasına neden olur.
-
Şah damarının tamamen tıkanması, ciddi beyin hasarına neden olabilmektedir. Bu duruma şah damarı oklüzyonu veya şah damarı trombozu denir. Şah damarı trombozu, genellikle inme gibi ciddi sonuçlara yol açabilmektedir.
-
Stent takıldıktan sonra, hastanın belirli bir süre doktor tavsiyesine uygun olarak dinlenmesi gerekmektedir. Aktivitelerini kısıtlaması gerekebilmektedir. Bu süre genellikle 24 – 48 saat kadar sürer. Hastanın stent yerleştirildikten sonraki haftalarda yavaş yavaş normal aktivitelerine dönmesi için doktor tarafından talimatlar verilmektedir.
-
Hastalar, stent takıldıktan sonra kan inceltici ilaçlar ve diğer ilaçlar dahil olmak üzere doktorun verdiği tüm ilaçları düzenli olarak almalıdır. Ayrıca sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürerek ve düzenli egzersiz yaparak kan dolaşımını iyileştirmek de önemlidir.