Tansiyon (Kan Basıncı) Ölçümü
Tansiyon ölçümü, kan basıncının belirlenmesi için yapılan tıbbi bir işlemdir. Kan basıncı, kalbin her atışında kanın arterlere pompalanmasıyla oluşan basınçtır ve sağlık açısından önemlidir. Kan basıncı ölçümü, basit bir işlem gibi görünebilir ancak doğru sonuçlar elde etmek için belirli yöntemlerin ve cihazların kullanılması gerekmektedir.
Tansiyon (Kan Basıncı) Nedir?
Kan basıncı (tansiyon), kanın arter duvarlarına yaptığı basınçtır. Kan basıncı iki rakam ile ifade edilir: sistolik ve diyastolik.
Sistolik kan basıncı, kalbin kasıldığı sırada arterlerin en yüksek basıncını temsil ederken, diyastolik kan basıncı, kalbin gevşediği sırada arterlerdeki en düşük basıncı temsil etmektedir.
Tansiyon (Kan Basıncı) Bozuklukları Nelerdir?
Kan basıncı bozuklukları hipertansiyon ve hipotansiyon olarak iki gruba ayrılmaktadır.
Hipertansiyon (yüksek tansiyon) durumunda, kan basıncı normalden daha yüksektir. Uzun süre bu durum devam ederse organ hasarına, kalp krizi veya felç gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
Hipotansiyon (düşük tansiyon) durumunda, kan basıncı normalden daha düşüktür. Belirtiler genellikle; baş dönmesi, bayılma hissi, yorgunluk veya halsizlik şeklindedir.
Tansiyon Yüksekliği (Hipertansiyon) Nedir?
Tansiyon, kanın kalp tarafından pompalanmasıyla damarlara yaptığı basınçtır. İki ölçümle ifade edilmektedir:
- Sistolik tansiyon (kanın kalp atarken damarlara yaptığı basınç)
- Diyastolik tansiyon (kalbin dinlenme durumundayken damarlara yaptığı basınç).
Tansiyon yüksekliği (hipertansiyon), kanın arterlerin iç yüzeyindeki basınçla ilgili olarak normalden yüksek olduğu durumdur. Kalp krizi, inme ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
Tansiyon Düşüklüğü (Hipotansiyon) Nedir?
Tansiyon düşüklüğü (hipotansiyon), kan basıncının normalin altında olması durumudur. Hipotansiyonun nedenleri arasında; kalp problemleri, kan kaybı, hormonal dengesizlikler, yetersiz beslenme ve bazı ilaçlar yer alabilmektedir. Hipotansiyon çoğu zaman önemsizdir ve sadece geçici bir durumdur. Ancak bazı durumlarda ciddi bir sağlık sorununa işaret edebilmektedir.
Ortostatik Hipotansiyon Nedir?
Ortostatik hipotansiyon, bir kişi ayağa kalktığında kan basıncının anormal şekilde düşmesi durumudur. Normalde ayağa kalkarken kan basıncı biraz düşmektedir. Ancak vücut bu düşüşü dengelemek için kalp hızını artırarak ve damarlarını daraltarak kompanse eder. Ortostatik hipotansiyonda bu mekanizmalar yeterince etkili olmaz ve kan basıncı anormal şekilde düşer. Bu durum da bayılma, baş dönmesi veya denge kaybı gibi semptomlara neden olabilir.
Hipotansiyon Nedenleri Nelerdir?
Hipotansiyonun birçok nedeni bulunmaktadır. Bu nedenlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
- Dehidrasyon (Sıvı kaybı)
- Kalp problemleri (Kalp yetmezliği, kalp krizi, düzensiz kalp atışları vc.)
- Endokrin problemleri
- Nörolojik problemler
- İlaçlar (Kan basıncını düşürebilecek bazı ilaçlar)
- Diğer faktörler (Aşırı vücut ısısı, kanama, enfeksiyon, alkol kullanımı vb.)
Tansiyon (Kan Basıncı) Ölçümü Nasıl Yapılır ve Nelere Dikkat Edilmelidir?
Kan basıncı ölçümü genellikle kolun üst kısmına yerleştirilen bir manşon kullanılarak yapılmaktadır. Bu manşon, bir pompa aracılığıyla şişirilerek kan basıncını ölçmek için gereken basıncı sağlar.
Ölçüm sırasında, bir stetoskop kullanılarak kanın kalp atışlarının duyulabilmesi için kolun alt kısmındaki arterdeki sesler dinlenmektedir. Bu işlem sistolik ve diyastolik tansiyon ölçümlerini sağlar.
Tansiyon ölçümü yapılırken dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibidir:
- Ölçüm öncesi 5 – 10 dakika boyunca dinlenilmelidir.
- Ölçüm öncesinde sigara, kafein ve alkol gibi tansiyonu etkileyebilecek maddelerden uzak durulmalıdır.
- Kolun seviyesi kalp hizasında olmalıdır.
- Ölçüm, her iki kolda da yapılmalıdır ve sonuçların ortalaması alınmalıdır.
- Rahat bir pozisyonda oturulmalıdır.
- Ölçüm, günün aynı saatlerinde ve aynı koşullarda yapılmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
-
Kan basıncının düşmesi durumunda yeterli oksijen ve besin maddesi taşıyan kan vücuda yeterince pompalanamaz. Bu durumda beyin, kalp, böbrekler ve diğer organlar yeterince kan ve oksijen alamazlar. Buna bağlı olarak kişi baş dönmesi, halsizlik, bulanık görme, bayılma, yorgunluk, solukluk, soğuk terleme ve hatta şok gibi semptomlar yaşayabilmektedir.
-
Kan basıncı normal olarak 120/80 mmHg civarındadır. Tansiyonun tehlikeli olduğu kan basıncı düzeyleri yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve düşük tansiyon (hipotansiyon) durumlarında farklıdır.
-
Hipertansiyon, kan basıncının 140/90 mmHg'nin üzerinde olması durumudur ve uzun vadede kalp krizi, felç, böbrek hastalıkları ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
-
Hipotansiyon ise, kan basıncının normalden düşük olması durumudur. Ancak, tehlikeli hipotansiyon seviyeleri farklılık göstermektedir. Genellikle 80/50 mmHg'nin altındaki değerler tehlikeli olarak kabul edilmektedir.
-
Basıncının yükselmesine neden olan faktörler aşağıdaki gibidir:
- Yüksek tuz tüketimi
- Obezite veya aşırı kilo
- Hareketsizlik
- Stres ve anksiyete
- Yüksek alkol tüketimi
- Sigara kullanımı
- Genetik yatkınlık
- Yaşlanma
- Diyabet
- Böbrek hastalığı veya bozuklukları
- Tiroit problemleri
- Uyku apnesi
-
Kan basıncı ideal olarak 90/60 mmHg ile 120/80 mmHg arasında olmalıdır.
-
Yaşlı insanlar, uzun süre ayakta kalmak zorunda kalanlar, kalp hastaları, Parkinson hastaları, diyabet hastaları, beyin ve omurilik yaralanmaları olanlar ve bazı ilaçları kullananlar gibi belirli risk faktörlerine sahip olan kişilerde daha yaygın olarak görülmektedir.
-
İlk olarak sıvı ve tuz alımının artırılması, düzenli egzersiz yapılması ve uygun beslenme düzeni gibi yaşam tarzı değişiklikleri önerilmektedir. Ayrıca bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilmektedir.
-
Tedavi seçenekleri semptomların ciddiyeti, yaş, sağlık durumu ve diğer faktörlere göre değişebilmektedir. Bu nedenle, ortostatik hipotansiyonu olan kişilerin bir doktorla görüşmeleri önerilir.