Hipertansiyon Hakkında Bilmeniz Gereken 7 Önemli Nokta
Hipertansiyon, birçok insanı etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Hipertansiyon, yüksek kan basıncı anlamına gelmekte ve kalp ve damarlar üzerinde olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Dolayısıyla yüksek tansiyon hakkında bilgi sahibi olmak son derece önemlidir.
Hipertansiyon Nedir?
Hipertansiyon (yüksek tansiyon), kan damarlarının içindeki kan basıncının normalden yüksek olması durumudur. Normal kan basıncı genellikle 120/80 mmHg olarak kabul edilmektedir.
Sistolik basınç, kalbin kasıldığı sırada oluşan basınç anlamına gelmektedir. Diyastolik basınç ise kalbin dinlendiği sırada oluşan basınca karşılık gelmektedir.
Hipertansiyon Türleri
Hipertansiyon, farklı türlere ayrılabilmektedir. Bu türler aşağıdaki gibidir:
- Esansiyel (primer) hipertansiyon: Bu, hipertansiyonun nedeninin belirlenemediği ve %90-95 oranında görülen en yaygın hipertansiyon türüdür.
- Sekonder hipertansiyon: Bu tip hipertansiyon, belirli başka bir sağlık durumu veya hastalığın bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Örneğin; böbrek hastalığı, hormonal bozukluklar (tiroid sorunları, Cushing sendromu), böbreküstü bezlerinde tümörler, böbrek damarlarında daralma (renal arter stenozu) gibi durumlar sekonder hipertansiyona neden olabilmektedir.
- Gestasyonel hipertansiyon (gebelik hipertansiyonu): Bazı kadınlar hamilelik sırasında yüksek tansiyon yaşayabilmektedir. Bu durum genellikle hamilelik sonrasında düzelmektedir. Ancak takip edilmesi son derece önemlidir.
Arteriyel Hipertansiyonun Nedenleri
Arteriyel hipertansiyon, genellikle altta yatan başka bir sağlık sorunundan kaynaklanmaktadır. Bunlar arasında; yüksek tuz alımı, obezite, düşük fiziksel aktivite seviyesi, stres, genetik faktörler ve yaşam tarzı alışkanlıkları yer almaktadır. Bazı durumlarda, böbrek sorunları, hormonal dengesizlikler veya ilaçların yan etkileri de hipertansiyona neden olabilmektedir.
Hipertansiyon Belirtileri ve Risk Faktörleri
Hipertansiyon genellikle başlangıçta belirgin belirtiler göstermez ve "sessiz katil" olarak adlandırılır. Ancak yüksek kan basıncı uzun süre devam ederse; baş ağrısı, baş dönmesi, burun kanaması, nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi semptomlar ortaya çıkabilmektedir.
Hipertansiyonun bazı risk faktörleri arasında; yaş, aile öyküsü, obezite, yüksek tuz alımı, düşük fiziksel aktivite düzeyi ve stres bulunmaktadır.
Hipertansiyonun Olası Komplikasyonları
Hipertansiyon; kalp hastalığı, inme, kalp yetmezliği, böbrek hastalığı ve göz sorunları gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilmektedir. Yüksek kan basıncı, damarların hasar görmesine, arter duvarlarında kalınlaşmaya ve kan pıhtılarına neden olabilmektedir. Bu nedenle hipertansiyonu ciddiye almak ve tedavi etmek önemlidir.
Hipertansiyonu Kontrol Altında Tutmanın Yolları
Hipertansiyonu kontrol altında tutmak için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:
- Sağlıklı Bir Diyet Benimseyin: Düşük tuzlu, düşük yağlı ve dengeli bir diyet uygulamak kan basıncını düşürebilmektedir. Bol miktarda meyve, sebze, tam tahıllar, düşük yağlı proteinler ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet tercih edin.
- Fiziksel Aktiviteyi Artırın: Düzenli olarak egzersiz yapmak, kalp sağlığını destekler. Aynı zamanda kan basıncını düşürmeye yardımcı olur. Haftada en az 60 dakika orta şiddetli aerobik egzersiz yapmayı hedefleyin.
- Tuz Tüketimini Sınırlayın: Yüksek tuz alımı, kan basıncını artırabilmektedir. Günlük tuz tüketimini 5 gramın altında tutmaya çalışın. Aynı zamanda tuz kullanımını azaltmak için yemeklerinize alternatif baharatlar ekleyin.
- Alkol ve Sigara Tüketimini Azaltın: Aşırı alkol tüketimi hipertansiyonu tetikleyebilmektedir. Alkol tüketimini sınırlamak veya tamamen bırakmak, kan basıncını kontrol altında tutmada yardımcı olabilir. Sigara içmek de kan basıncını yükseltebilmekte ve kalp-damar hastalıklarının riskini artırmaktadır. Sigarayı bırakmak, genel sağlığınızı iyileştirir ve hipertansiyonu kontrol etmenize yardımcı olur.
- Stresi Yönetin: Stres, kan basıncını artırabilmektedir. Stresle başa çıkmak için rahatlama tekniklerini kullanabilirsiniz. Yoga, meditasyon, derin nefes alma egzersizleri ve hobilerle meşgul olmak, stres seviyenizi azaltmaya yardımcı olabilmektedir.
- Düzenli Kontroller ve İlaç Tedavisi: Hipertansiyonu kontrol altında tutmak için düzenli olarak doktorunuzla iletişim halinde olun ve önerilen kontrolleri düzenli olarak yapın. Bazı durumlarda yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmayabilir ve doktorunuz ilaç tedavisi önerebilir. İlaçlar, kan basıncını düşürmek ve komplikasyon riskini azaltmak için kullanılır. Ancak ilaç kullanımı konusunda doktorunuza danışmanız önemlidir.
Ne Zaman Uzmana Danışılmalı?
Hipertansiyon ciddi bir sağlık durumudur ve erken teşhis ve tedavi edilmesi önemlidir. Uzman bir doktora danışmanız gereken durumlar aşağıdaki gibidir:
Yüksek tansiyonunuz olduğunu düşünüyorsanız: Eğer yüksek tansiyon belirtileri (baş ağrısı, baş dönmesi, burun kanaması, çarpıntı gibi) yaşıyorsanız ya da yüksek tansiyonunuz olduğunu düşünüyorsanız, hemen bir uzmana başvurmalısınız.
Risk faktörleriniz varsa: Ailenizde yüksek tansiyon hikayesi varsa, obezite, yüksek kolesterol, diyabet gibi risk faktörlerine sahipseniz veya düzenli olarak yüksek tansiyon ölçümleri alıyorsanız, uzmana danışmanız önemlidir.
Tedavi edici yaşam tarzı değişiklikleri yapmak istiyorsanız: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, tuz tüketiminin azaltılması, sigara ve alkol bırakma gibi yaşam tarzı değişiklikleri yapmak istiyorsanız, uzman bir doktordan rehberlik alabilirsiniz.
Mevcut tedavi planınızı gözden geçirmek istiyorsanız: Eğer zaten hipertansiyon tedavisi görüyorsanız ve ilaçlarınızın dozunu, etkilerini veya yan etkilerini gözden geçirmek istiyorsanız, mutlaka uzman bir doktora danışmalısınız.
Belirtilerinizde değişiklikler varsa: Tedavi altında olsanız dahi belirtilerinizde bir değişiklik yaşıyorsanız (Örneğin; baş ağrınızın sıklığı artıyor, baş dönmenizde artış oluyor), hemen doktorunuza danışmalısınız.